Φλισκούνι ή μέντα

Το μικρότερο από τα φυτά του είδους και φτάνει τα 20cm ύψος. Έχει οβάλ χνουδωτά φύλλα και άνθη με ρόδινο ή ιώδες χρώμα. Χρησιμοποιούμε όλο το φυτό εκτός ρίζας, όταν βρίσκεται σε ανθοφορία. Έχει αντιβροχική, αντιασθαματική, αντιαρθριτική, αντιδιαρροϊκή και αναισθητική δράση. Βοηθά επίσης στα ρευματικά και συχνά χρησιμοποιείται, λόγω της έντονης μυρωδιάς του, σαν απωθητικό για τα διάφορα έντομα, ψύλλους και παράσιτα

Mentha pulegium – pennyroyal

Κοινή ονομασία: φλισκούνι, βληχώνι, φλεσκούνι, βληχούνι. Με το όνομα pennyroyal αναφέρεται και το είδος Hedeoma pulegioides

(American pennyroyal). Πήρε το όνομα του από τον ρωμαίο Πλίνιο λόγο της ικανότητας του να απομακρύνει τους ψύλλους-pulex (στα λατινικά), pulce (στα ιταλικά) και puce (στα γαλλικά). Αυτό το όνομα διατηρείται έως και σήμερα. Είναι επίσης γνωστό στους ανθρώπους που ζουν στην ύπαιθρο ως ?Run by the ground? και ?Lurk in the Ditch? από τον τρόπο ανάπτυξης του. Έχει στο παρελθόν χρησιμοποιηθεί στην Ιατρική. Το όνομα pennyroyal έχει παραφραστεί από το παλαιό όνομα ?Pulioll-royall? (Pulegium regium), το οποίο συναντάμε ακόμα στην Μικρά Ασία ως ?Piliole-rial?. Στους βοτανολόγους είναι γνωστό από την εποχή του Λινέου με το όνομα Mentha pulegium. Ένα από το πιο δημοφιλή, κοινά ονόματα του είναι το “Pudding Grass”

Είναι φυτό πολυετές, φτάνει σε ύψος μέχρι 20 εκατοστά. Είναι το μικρότερο από τα φυτά του είδους Μέντα και πολύ διαφορετικό από όλα τα άλλα. Υπάρχουν δύο ποικιλίες του φυτού, η πιο κοινή decumbens και η ποικιλία erecta, έχουν κάποιες μικροδιαφορές. Η erecta είναι σπανιότερη, αλλά καλύτερη για καλλιέργεια.

Γενικά η Mentha Pulegium έχει βλαστό όρθιο ή πλαγιαστό, τετραεδρικό, λίγο τριχωτό ή σχεδόν λείο, αρκετά διακλαδιζόμενο, πρασινωπό ή μοβίζον. Τα φύλλα του είναι μικρά, οβάλ ή προμήκη (ελλειπτικά), 6-20 χιλ. σε μήκος και 0.5-10mm σε πλάτος, με μικρό μίσχο. Και οι δύο επιφάνειες των φύλλων είναι ευδιάκριτα χνουδωτές. Τα άνθη είναι πολυάριθμα ταξιανθίες, αρχίζοντας από την μέση και πάνω του μίσχου. Βρίσκονται σε μασχαλιαίους σπονδύλους και έχουν χρώμα ρόδινο ή ιώδες. Τα άνθη έχουν και τα δύο φυλετικά όργανα (ασερνικά ναι θηλυκά) και είναι εντομόφιλα.

Αυτοφύεται σε υγρά μέρη και σε όχθες ποταμών και ρυακιών. Η αναφερόμενη θερμική ζώνη που ευδοκιμεί είναι από 7 έως 26 0 C με ετήσια βροχόπτωση απο0.3 έως 1.2 μέτρα και σε PH 4.8 έως 8.3. Προτιμάει όλο το φάσμα εδαφών, «ελαφριά», «μεσαία» και «βαριά». Η άνθηση της αρχίζει τον Ιούνιο και διαρκεί μέχρι και τον Οκτώβριο. Συλλέγεται το υπέργειο τμήμα του φυτού, όταν αυτό βρίσκεται σε πλήρη άνθηση.

Η Mentha pulegium ενδημεί σε όλη την Ευρώπη την Μεγάλη Βρετανίa και την δυτική Ασία. Όπως τους περισσότερους κοντινούς συγγενείς του, το Pennyroyal είναι πολύ αρωματικό, ίσως ακόμα περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μέντα. Το άρωμα (γεύση) του είναι πιο πικάντικη και πυκνή αλλά λιγότερο ευχάριστη από αυτή του spearmint.

Το αιθέριο έλαιο της έχει ως κύριο συστατικό του μια κετόνη, την πουλεγόνη, αλλά περιέχει και, menthone, isomenthone, L-pinene, L-limonene, dipentene, menthol, και άλλα συστατικά.

Το αιθέριο έλαιο μπορεί να είναι τοξικό, προκαλώντας ναυτία, εμετό, διάρροια, κατάθλιψη, σπασμούς.

Λαμβάνεται με απόσταξη από τα φύλλα και τις ανθίζοντες κορυφές.

Το pennyroyal είναι φαρμακευτικά ταξινομημένο ως ?diaphoretic? και ?emmenagogue?. Το φυτό και το αιθέριο έλαιο μπορούν να προκαλέσουν δερματίτιδα, με την επαφή.

Το φυτό έχει χρησιμοποιηθεί και ως απωθητική ουσία για τα διάφορα έντομα, ψύλλους και άλλα παράσιτα.

Η πουλεγόνη εμφανίζει ιδιαίτερα ηπατοτοξική δραστηριότητα, όμως το αιθέριο έλαιο και το βότανο κυκλοφορούν στο εμπόριο ακόμα, αφού έχει χαρακτηριστεί γενικά ως ας ασφαλές για κατανάλωση από τον άνθρωπο (21 CFR section 172.50 [1982]).

Έρευνες στα αιθέρια έλαια που λήθησαν από διαφορετικά μέρη του φυτού και σε έξι διαφορετικά στάδια ανάπτυξης, αποκάλυψαν μια υψηλή παραλλαγή της σύνθεσης τους. Οι τερπενικοί υδρογονάνθρακες κυμάνθηκαν από 0 σε 18,5%, τα οξυγονωμένα παράγωγα τους από 78,5 σε 98% του ελαίου. Το κύριο συστατικό των τελευταίων ήταν η πουλεγόνη (7.0 ? 85.3%), μενθόνη (2.7 ? 32.3%) και νεομενθόλη (0.4 ? 35.5%). Τριάντα περαιτέρω συστατικά έχουν προσδιοριστεί.

Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων σχετικά με την εποχιακή παραλλαγή υποστηρίζει ένα βιοσυνθετικό μονοπάτι, αρχίζοντας με limonene δια μέσου του pulegone στο menthone ή isomenthone.

ΧΡΗΣΕΙΣ

Είναι φυτό αρωματικό-φαρμακευτικό. Το αιθέριο έλαιο που παράγεται από αυτό χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, στην φαρμακοποιία και στην σαπωνοποιία.

Η ξηρή δρόγη θεωρείται: αποχρεμπτική, αντιβροχική, αντιασθματική, αντιαρθριτική, αντιρρευματική, αντικοκκυτική, διουρητική, αντιδιαρροική, ευστόμαχη, αντισπασμωδική, αναισθητική. Επίσης θεωρείται ότι προαγάγει την εμμηνόρροια. Χρησιμοποιείται και για αμβλώσεις.

Χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα ως σήμερα σαν αρωματικό στη μαγειρική, την οινοποιία και στη φαρμακοποιία.

Χρησιμοποιείται και ως μπαχαρικό κυρίως σε γλυκά και ποτά αλλά και σε πολλά φαγητά και σάλτσες.

——————————————————————————————————-

Θρούμπι

Μπαχαρικό το οποίο προέρχεται από το φυτό Satureia Montana, Thymbra, γνωστό και ως γεροντόχορτο ή τραγόχορτο ή Τραγορίγανη. Θεωρείται πολύ όμορφο άγριο φυτό, ιδίως όταν είναι γεμάτο άνθη και το συναντάμε σε ξερές, βραχώδεις περιοχές.

Στην αρχαιότητα το εκτιμούσαν ιδιαίτερα για τις φαρμακευτικές και αρωματικές του ιδιότητες και στην αρχαία Ελλάδα το έβαζαν στο κρασί (θρυμβίτης οίνος), κάτι που συνεχίζεται κατά κάποιο τρόπο και σήμερα από τις βιομηχανίες που το χρησιμοποιούν στην παρασκευή διάφορων λικέρ.

Το αφέψημα του θεωρείται τονωτικό και διεγερτικό και χρησιμοποιείται κατά τις πνευματικής και σωματικής κόπωσης. Στο μπάνιο αν χρησιμοποιηθεί (εφόσον το βράσουμε και το ρίξουμε στο νερό) χαλαρώνει το νευρικό σύστημα. Λίγες σταγόνες από το χυμό του φυτού στα αυτιά βελτιώνουν την ακοή και δρουν θεραπευτικά για τις εμβοές. Λόγω των αντιτοξικών ιδιοτήτων το χρησιμοποιούν σε διάφορα βαριά φαγητά (παστά κ.ά.), όπως επίσης και σε σαλάτες και αμυλώδη φαγητά. Σε πολλά μέρη χρησιμοποιείται για τον καθαρισμό των βαρελιών, πριν αυτά χρησιμοποιηθούν για το μούστο!

λέγεται και τραγορίγανη, αγριοτσάϊ, γεροντόχορτο, κατσιδόχορτο κ.ά. Επιστημονική ονομασία Thymbra Sadureia Montana.

Το θρούμπι φυτρώνει άγριο στα ορεινά των μεσογειακών χωρών και στους αγρούς. Αναφέρεται και περιγράφεται στην φαρμακολογία. Οι αρχαίοι Έλληνες έφτιαχναν με θρούμπι, τον θρυμβίτη οίνο. Πολλές χώρες μέχρι σήμερα το προσθέτουν σε διάφορα χωνευτικά λικέρ. Χρησιμοποιείται στην μαγειρική, ιδιαίτερα στα σιτεμένα κυνήγια για τις αρωματικές και αντιτοξικές ιδιότητές του, κάνει ελαφρύτερα και τα πιο βαριά φαγητά.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε σάλτσες για μακαρόνια, σε πίτσες, σε μαρινάρισμα κρεάτων για ψήσιμο στα κάρβουνα, σε ωμές σαλάτες, σε πατάτες φούρνου και όπου αλλού θέλετε. Παλιά όταν είχαν πληγές στο στόμα έκαναν γαργάρες με αφέψημα από θρούμπι και κρασί. Οι γαργάρες με αφέψημα θρουμπιού βοηθούν βεβαίως και σήμερα τους πονεμένους λαιμούς.

Στην Κρήτη ξεπλένουν με αφέψημα θρουμπιού τα βαρέλια τους για να σκοτώσουν τους παραμύκητες, πριν βάλουν το καινούριο κρασί.
Χρήσιμες είναι οι ανθισμένες κορυφές και ολόκληρο το φυτό (μην τα ξεπατώσετε, κόψτε ανθισμένες κορυφές). Οι Πομάκοι που ζουν στα βουνά το γνωρίζουν και το χρησιμοποιούν πολύ. Οι ιδιότητές του είναι: χωνευτικό, καλό σε περιπτώσεις γαστρικής ατονίας, νευρικής δυσπεψίας.

Με λίγα λόγια φτιάχνει το στομάχι. Χρήσιμο σε περιπτώσεις ναυτίας, ξινίλας. Τονώνει τον οργανισμό, ένα αφέψημα πριν τον ύπνο φτιάχνει την διάθεση στους κουρασμένους και γέρικους οργανισμούς και τα φιλάσθενα παιδιά. Καταπραΰνει τις νευροπάθειες, την αϋπνία, τις κρίσεις άσθματος, σπασμολυτικό (ειδικά σε σπασμούς των εντέρων, διώχνει τις τοξίνες από τον οργανισμό μας, πολύ καλό σε αρθριτικά, ρευματισμούς, ουρική αρθρίτιδα και πέτρες στα νεφρά.

Έχει αντιβακτηριδιακές και αντιμυκητικές ικανότητες, καταπολεμεί την αεροφαγία, (διώχνει τα αέρια). Θεραπεύει τα κρυολογήματα του στομαχιού, υπέροχο φάρμακο για την διάρροια. Αποχρεμπτικό, κάνουμε τσάϊ, πίνουμε για τον βήχα, βρογχίτιδες, άσθμα, σταματάει τους κολικούς πόνους, διώχνει τα παράσιτα των εντέρων. Το χρησιμοποιούμε ξεραμένο, 2-3 κουταλάκια σε βραστό νερό, αφήνουμε 10 λεπτά, το στραγγίζουμε και πίνουμε. Ειδικά όταν πονάει το στομάχι σας είναι το καλύτερο φάρμακο.