«Έχουμε ανάγκη από χρόνο,

για όνειρα, για αναμνήσεις,

χρόνο για να αντιληφθούμε το άπειρο.

Χρόνο για να υπάρχουμε.»

Gladys Taber

Παραδεχτείτε το, μέσα σε όλους σας υπάρχει ένας τυχοδιώκτης. Μπορεί στο βάθος του συνειδητού, μπορεί εκτός αυτού, αλλά υπάρχει. Αν δεν υπήρχε δεν θα διαβάζατε άρθρα για ταξίδια, ούτε άρθρα για δάση και λάσπες, και δύσκολες διαδρομές.

Υπάρχει, και περιμένει τη στιγμή της αναχώρησης, και τη στιγμή της δοκιμασίας. Θαμμένος κάτω από τα βάρη της καθημερινότητας, τις υποχρεώσεις, τη ρουτίνα, κρύβεται στις γυαλιστερές λαμαρίνες του SUV σας, κάθεται στο δερμάτινο σαλόνι του και, μη μου πείτε πως όχι, κάποια πρωινά που γυρνάτε τη μίζα ονειρεύεστε μετά τις πρώτες στροφές της διαδρομής σπίτι-δουλειά να στρίβατε για εθνική οδό, να την τελειώνατε, να μπαίνατε σε άλλες εθνικές και μετά σε άλλους, μικρότερους δρόμους, και να ταξιδεύατε μακριά, σε χώρες με μαγευτικά ονόματα και μαγευτικούς ανθρώπους.

Αν δεν είστε ο τύπος του SUV αλλά ο άλλος, ο “extreme”, μη μου πείτε πως δεν έχετε μπει ποτέ στον πειρασμό της μεγάλης δοκιμασίας, του αγώνα. Εκεί που το μέτρο του δύσκολου και του άξιου δεν το δίνει το χαμόγελο των φίλων, αλλά ο θαυμασμός των ικανών αντιπάλων, που η αξία τους δίνει βάρος στην δική σας προσπάθεια, στη δική σας υπέρβαση.

Η πλήξη φοβάται την περιπέτεια, γιατί η περιπέτεια σκοτώνει την πλήξη, και τότε ο τυχοδιώκτης είναι ζωντανός. Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον χρόνο και “υπάρχουμε” κατά τη διάρκεια ενός αγώνα και κατά τη διάρκεια ενός μεγάλου ταξιδιού είναι κάτι που μπορούμε να αντιληφθούμε μόνο βιωματικά, δεν μεταδίδεται με λόγια. Σήμερα δεν θα μιλήσουμε στο τεχνικό άρθρο με μέτρα και με όρους, σήμερα θα μιλήσουμε για τη μόνη σταθερά που διαθέτουμε σ’ αυτή τη διάσταση του χρόνου, για την αξιοπιστία.

Αξιοπιστία…δηλαδή;

Αξιοπιστία σημαίνει να μπορεί κάποιος (ή κάτι) να τηρεί όσα υπόσχεται. Και, όπως πάντα, για το επίπεδο της αξιοπιστίας που λαμβάνουμε από το περιβάλλον μας, έμψυχο και υλικό, ευθυνόμαστε καταρχήν εμείς οι ίδιοι. Αν επιλέξουμε για συνταξιδιώτη, ή για συνοδηγό, ή για αρχηγό ομάδας, ή για μηχανικό, τον πρώτο που θα μας πείσει ότι μαζί του θα φτάσουμε στην άκρη του κόσμου ή στην κορυφή του βάθρου, και τελικά όλες αυτές οι υποσχέσεις μείνουν στο επίπεδο του παιδικού παραμυθιού, τη μεγαλύτερη ευθύνη γι’ αυτό την έχουμε εμείς οι ίδιοι, για την επιπολαιότητα της επιλογής μας. Αν στο αγαπημένο μας όχημα αντικαταστήσουμε τα εργοστασιακά 28άρια λάστιχα με 35άρια, χωρίς καμμία μηχανική αναβάθμιση, επειδή έτσι μας είπαν ότι θα δουλεύει καλύτερα, φυσικό είναι το άμοιρο το αυτοκινητάκι να σπάσει στη πρώτη δυσκολία. Ποιό είναι το αναξιόπιστο στην ιστορία, το όχημα ή το μυαλό μας; Τα σύγχρονα οχήματα είναι στο σύνολο τους σχεδόν, πλήρως αξιόπιστα. Αρκεί να συντηρούνται σωστά, και ο χρήστης τους να σέβεται τις προδιαγραφές τους. Αν φορτώσουμε ένα όχημα με το διπλάσιο φορτίο από αυτό που επιτρέπει ο κατασκευαστής, δεν μπορούμε να έχουμε την απαίτηση να μη βγάλει ζημιά σε ένα μεγάλο ταξίδι. Ούτε μπορούμε να το κατηγορήσουμε εκ των υστέρων για έλλειψη αξιοπιστίας. Η διαφορά αναμεσα πχ σε ένα Nissan Patrol και σε ένα Suzuki Jimny δεν είναι το ότι το πρώτο είναι αξιόπιστο, ένω το δεύτερο όχι. Και τα δύο είναι εξίσου αξιόπιστα. Η διαφορά είναι στις προδιαγραφές, και είναι μεγάλη. ‘Aλλα υπόσχεται το πρώτο, άλλα το δεύτερο. Αν χρησιμοποιήσουμε το Jimny φορτώνοντας το σαν Patrol, είναι φυσικό να μη φτάσει μακριά, δεν φταίει όμως το όχημα, αλλά εμείς που το χρησιμοποιούμε με λάθος τρόπο.

Κατά την διάσχιση του φαραγγιού του Ταυρωπού τα οχήματα πνίγηκαν ολοκληρωτικά, συνεχόμενες φορές. Βέβαιοι για την σωστή στεγανοποίηση της μετάδοσης, δεν ελέγξαμε το Patrol μετά την ολοκλήρωση της διάσχισης. 'Oταν, δύο μήνες μετά, εν όψει μεγάλου ταξιδιού, ανοίξαμε το πίσω διαφορικό, με έκπληξη το βρήκαμε γεμάτο νερό. Ο συνοδηγός μου, ιδιοκτήτης του Patrol, σχολίασε: «Αξιόπιστα οχήματα;...ας δούμε πρώτα την δική μας αξιοπιστία», και είχε απόλυτο δίκιο. Αν το Patrol έμενε από πίσω διαφορικό, κάπου στο εξωτερικό, ποιος θα έφταιγε, αυτό ή εμείς;

Self-reliable

Το δυσκολότερο κομμάτι, γιατί καταρχήν απαιτεί σοβαρό επίπεδο αυτογνωσίας. Αν υπερτιμάμε τις ικανότητες μας, αυτόματα έχουμε μπει σε μια πολύ επικίνδυνη ζώνη χαμηλής αξιοπιστίας, όπου κινδυνεύουμε κάθε στιγμή να φανούμε κατώτεροι των περιστάσεων, αλλά κυρίως κατώτεροι των προσδοκιών μας. Το ίδιο συμβαίνει κι αν υποτιμάμε την προσπάθεια που χρειάζεται για την επίτευξη κάθε στόχου.

Αν από την άλλη υποτιμάμε τις δυνάμεις μας, καταδικάζουμε τον εαυτό μας σε ισόβια μετριότητα, καθώς ποτέ δεν θα κάνουμε το παραπάνω “βήμα”, την υπέρβαση. Κατάσταση συχνότερη από την πρώτη, λιγότερο επικίνδυνη, αλλά πολύ λυπηρή. Η ισορροπία σ’ αυτό το σημείο είναι εξαιρετικά δυσεύρετη. Τα δεδομένα, τόσο τα δικά μας όσο και του περιβάλλοντος αλλάζουν συνεχώς, οπότε η επίτευξη και διατήρηση αυτής της ισορροπίας είναι περισσότερο μια συνεχής, ισόβια πορεία, παρά μια εφάπαξ επίτευξη στόχου. Με το θέμα έχουν ασχοληθεί τα λαμπρότερα μυαλά της ιστορίας, ενώ περαιτέρω ανάπτυξη του σαφώς και δεν είναι του παρόντος…

Αγοράζεται;

Ευτυχώς, όχι. Όσο μεγάλο και αν είναι το ποσό που είμαστε διατεθιμένοι να διαθέσουμε, πουθενά δεν πουλάνε αξιοπιστία. Η αξιοπιστία κοστίζει, και πολύ μάλιστα, αλλά δεν αγοράζεται. Ξεκινάει κατ’ αρχήν από εμάς τους ίδιους, και αυτό είναι που κοστίζει περισσότερο. Πόσο αξιόπιστο είναι ένα σημερινό αγωνιστικό, όταν δεν έχει φτιαχτεί με πρώτη προτεραιότητα την αντοχή; Όσο μεγάλο ποσό και να δαπανηθεί για την κατασκευή του, όσο εκπληκτικές δυνατότητες κι αν έχει, τι μπορεί να κάνει, αν το πλήρωμά του δεν έχει την ικανότητα να το οδηγήσει, να το προστατεύσει από τη φύση, να το ανακτήσει γρήγορα και ήρεμα όταν κολλήσει, να το στήσει κατ’ αρχήν σωστά; Αν η αντοχή και οι ικανότητες του πληρώματος δεν είναι ανώτερες από τις δυνατότητες του οχήματος, τότε θυμίζει όπλο στα χέρια παιδιών. Πολύ επικίνδυνος συνδυασμός, και για τους ίδιους και για τους γύρω. Οι ικανότητες επίσης δεν πωλούνται, απλώς, αν υπάρχουν, καλλιεργούνται με την προπόνηση. Και αντοχή κανείς δεν μπορεί να αγοράσει, όσα και να διαθέτει. Χρειάζεται επιμονή, χρόνο, τρόπο ζωής και πάνω απ’ όλα εσωτερική ηρεμία.

'Οσο μεγάλο ποσό και να δαπανηθεί για την κατασκευή ενός αγωνιστικού off road οχήματος, όσο εκπληκτικές δυνατότητες κι' αν έχει, η απόδοση του στις συνθήκες ενός trophy εξαρτάται μόνο από την αντοχή και τις ικανότητες του πληρώματος.

Και στο ταξίδι;

Μια ερώτηση που μοιάζει εύκολη. Τι είναι ποιό αξιόπιστο για ένα ταξίδι πχ στην έρημο Gobi, ένα ολοκαίνουργιο Land Cruiser 105 (το στερεότυπο του αξιόπιστου ταξιδιωτικού οχήματος) ή ένα παλιό Land Rover 110 (το στερεότυπο του οχήματος που δεν σε αφήνει ποτέ να βαρεθείς, μιας και κάθε πέντε λεπτά βγάζει και ένα καινούργιο πρόβλημα);

Ας πάρουμε δύο σενάρια:

Σενάριο πρώτο, ένα έμπειρο πλήρωμα με ταξιδιωτική νοοτροπία. Αν έχει την οικονομική δυνατότητα, φυσικά και θα επιλέξει καινούργιο όχημα με κριτήρια την μηχανική αντοχή και την κατασκευαστική απλότητα. Πολύ πιθανό να επιλέξει πράγματι ένα Land Cruiser 105. Αν όχι, ένα παλαιότερο και φθηνότερο αλλά πάλι με τα ίδια κριτήρια. Πολύ πιθανό να επιλέξει ένα Land Rover 110 δέκα-δεκαπέντε ετών, αν μπορέσει να το βρει diesel, καθώς ο συνδυασμός μεγάλου ωφέλιμου φορτίου, απλής κατασκευής, πολλών ανταλλακτικών και χαμηλής τιμής αγοράς και κατανάλωσης το καθιστά πολύ δυνατή πρόταση. Θα το συντηρήσει σωστά και θα το μάθει από κάθε πλευρά. Δεν θα το φορτώσει με υπερβολικές βελτιώσεις, ούτε με υπερβολικό εξοπλισμό και βάρος. Και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού δεν θα βαρεθεί να κάνει τους απαραίτητους καθημερινούς ελέγχους, ούτε θα το πιέσει πάνω από τα όρια του χωρίς λόγο, ενώ θα ξέρει να το επισκευάζει όποτε χρειαστεί, και θα έχει φροντίσει να έχει διαθέσιμα τα σχετικά εξαρτήματα,στο μέτρο του εφικτού.

Σενάριο δεύτερο, ένα άπειρο και λίγο αλαζονικό πλήρωμα. Αν έχει την οικονομική δυνατότητα θα πάρει ένα καινούργιο πανάκριβο όχημα. Τα κριτήρια εδώ μπορεί να είναι όμως λίγο γενικής φύσεως, να διαλέξει αυτό με τα περισσότερα “γκάζια”, χλιδάτο σαλόνι και πολλά ηλεκτρονικά βοηθήματα, για να τα κάνει το όχημα όλα μόνο του. Δεν θα μπει ποτέ στη διαδικασία να μάθει τα όρια του, η αλαζονία βλέπετε, ούτε ποτέ θα λερωθεί μπαίνοντας από κάτω για να μάθει να το επισκευάζει, γιατί “αυτά δεν χαλάνε ποτέ”. Στο ταξίδι θα το πιέζει πολύ, στην εθνική γιατί βιάζεται να φτάσει, και εκτός δρόμου γιατί “δεν καταλαβαίνει τίποτα”. Και φυσικά δεν θα κάνει ποτέ προληπτική συντήρηση ή καθημερινό έλεγχο, γιατί πιστεύει ότι το όχημά του δεν το έχει ανάγκη.

Αν δεν έχει τέτοια οικονομική δυνατότητα, απλώς δεν θα πάει ποτέ μακρινό ταξίδι εκτός πολιτισμού, θα προτιμήσει πιο ελεγχόμενες καταστάσεις. Ποιό από τα δύο σενάρια σας φαίνεται πιο αξιόπιστο; Σίγουρα η απάντηση δεν έχει να κάνει με το καινούργιο Land Cruiser ή το παλιό Land Rover, ή με οποιοδήποτε άλλο όχημα, αλλά με τον τρόπο που οι άνθρωποι που ταξιδεύουν προσεγγίζουν το θέμα.

Το μόνο σταθερό σημείο αναφοράς που διαθέτουμε στο ταξίδι είναι η αξιοπιστία, πρώτα η δική μας, των ανθρώπων της ομάδας, και μετά του εξοπλισμού μας. Τεράστιο ρόλο παίζει και η τύχη, αλλά η τύχη δεν είναι σταθερό σημείο αναφοράς.

Κοστίζει;

Ναι, η αξιοπιστία κοστίζει. Φίλοι μου, σε αντίθεση με άλλους κόσμους, σ’ αυτόν του πραγματικού off road δεν υπάρχουν “τσάμπα μάγκες”. Κοστίζει σε χρόνο, για απόκτηση εμπειρίας, μελέτη των μετατροπών, προπονήσεις, γυμναστική. Κοστίζει σε θυσίες στον τρόπο ζωής, μιας και η μέρα έχει για όλους 24 ώρες. Κοστίζει σε χρήμα. Οι σωστές βελτιώσεις, η προετοιμασία και ο εξοπλισμός είναι ακριβά. Η προληπτική συντήρηση επίσης, αφού χώρος για ρίσκα του τύπου “αντέχει ακόμη” δεν υπάρχουν. Ας μη μιλήσουμε βέβαια για το κόστος των extreme αγωνιστικών projects…

Συμβουλή;

Τι, περιμένετε συμβουλή; Όχι από ‘μένα, υπάρχουν πολλοί άλλοι, πρόθυμοι να σας συμβουλεύσουν για το κάθε τι. Απλώς μια προσωπική, εμπειρική σκέψη: Τα στερεότυπα υπάρχουν για κάποιο λόγο. Δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά, όπως λένε. Σίγουρα για κάθε ρόλο, για ταξίδια, για αγώνες, για λίγο απ’ όλα, υπάρχουν ιδανικές λύσεις, και τυχεροί είναι όσοι έχουν τη δυνατότητα να τις εφαρμόζουν. Από αυτή την τύχη δεν θα μπορούσα να αποκλείσω και τον εαυτό μου, τουλάχιστον όχι εσκεμμένα.

Αλλά δεν είναι ανάγκη όλα να γίνονται πάντα by the book. Το μόνο που φεύγει και δεν ξανάρχεται είναι ο χρόνος. Τα περισσότερα εμπόδια είναι στο μυαλό μας. Και τα δυσκολότερα να ξεπεραστούν. Όμως τίποτε δεν είναι αδύνατο, χρειάζεται απλά, αντί να περιμένουμε να γίνουν όλα ιδανικά, να δώσουμε στον τυχοδιώκτη λίγο περισσότερο χρόνο για να υπάρξει, μετά αυτός θα αναλάβει τα υπόλοιπα. Μετά θα “υπάρχουμε” κι εμείς, κατά την έννοια της Taber ή κατά όποια άλλη πιστεύουμε. Μη ξεχνάτε ότι ο σημαντικότερος παράγοντας είμαστε εμείς οι ίδιοι, κι’ αυτό δεν το αλλάζει κανένα στερεότυπο.

Μιχάλης Μισκής